ထိုင်းလူမျိုးတွေမှာ အဖြစ်များတဲ့ ထိပ်တန်း ကင်ဆာ ၁၀ မျိုးထဲက တစ်ခု ဖြစ်တဲ့ ကင်ဆာ တစ်မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ အစာအိမ်ကင်ဆာ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (GLOBOCAN) ၏ 2020 အရ အစာအိမ်ကင်ဆာသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ကင်ဆာရောဂါအားလုံး၏ စတုတ္ထမြောက် ကင်ဆာရောဂါဖြစ်ပွားမှု အများဆုံးဖြစ်ပြီး ကင်ဆာအားလုံး၏ ၅ ခုမြောက် ဖြစ်ပွားမှုအများဆုံးဖြစ်သည်။ အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများတွင် ပိုမိုတွေ့ရှိရပြီး အသက် ၄၀ နှစ်နှင့်အထက် အမျိုးသားများတွင်လည်း တွေ့ရတတ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ကျန်းမာရေးကို အထူးဂရုစိုက်ပါ။ ခန္ဓာကိုယ်ကို လည်ပတ်စေတဲ့ မူမမှန်မှုတွေကို လျစ်လျူမရှုပါနဲ့။ အစာအိမ်ကင်ဆာအကြောင်း သိထားဖို့က အရေးကြီးတဲ့အချက်ပါ။

အစာအိမ်ကင်ဆာဆိုတာဘာလဲ။

အစာအိမ် သည် အစာခြေစနစ်၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည်။ ၎င်း၏လုပ်ဆောင်ချက်မှာ အူသိမ်အူမကြီးသို့မရွေ့မီ အာဟာရများကို ချေဖျက်ပြီး စုပ်ယူရန်ဖြစ်သည်။ အစာအိမ်ကင်ဆာအတွက်၊ ၎င်းသည် အတွင်းပိုင်းဆဲလ်များမှ အပြင်ဘက် epithelium သို့ပျံ့နှံ့သွားခြင်းဖြစ်သည်။ အစာအိမ်နံရံအပါအဝင် နည်းလမ်းများစွာဖြင့် ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။ အစာအိမ်ကင်ဆာ ဆက်စပ်တစ်ရှူးကင်ဆာ အကြောင်းရင်းများစွာနှင့် အကြောင်းတရားများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်သည်။

အစာအိမ်ကင်ဆာကိုဘာတွေကဖြစ်စေသလဲ

အစာအိမ်ကင်ဆာဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းအရင်းတွေ အများကြီးရှိပါတယ်၊

1. Helicobacter Pylori (H.pylori) ဘက်တီးရီးယားပိုး ကြောင့် အစာအိမ်ထဲမှာ နေထိုင်တဲ့အခါ အဆိပ်အတောက်တွေကို ဖန်တီးပေးပါတယ်။ နာတာရှည် ရောင်ရမ်းခြင်း နှင့် အစာအိမ်အတွင်း အနာများ ဖြစ်စေသည်။ အူသိမ်အနာ ဆဲလ်များတွင် ပြောင်းလဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်သည်။ နောက်ဆုံးတွင် အစာအိမ်ကင်ဆာဖြစ်လာသည်။
2. ရောင်ရမ်းခြင်းကို ဖြစ်စေသော အစားအစာများမှ နာတာရှည် အစာအိမ်ရောင်ခြင်း တွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်သည်။
   • Polycyclic Aromatic Hydrocarbon (PAH) ပါ၀င်သော အစားအစာများသည် ကင်ဆာအန္တရာယ်ကို ဖြစ်စေသည်။ အကင်၊ အကင်နှင့် ဆေးလိပ်သောက်သော အစားအစာများ၏ မီးလောင်ကျွမ်းသော အစိတ်အပိုင်းများတွင် တွေ့ရှိရသည်။
   • ပိုလာဒြပ်ပေါင်းများ (Polar Compounds) ပါဝင်သော အစားအစာများသည် ကြော်ဆီ တစ်ကြိမ်ထက်ပို၍ ပြန်သုံးခြင်းမှ၊
   • Acrylamide ပါ၀င်သော အစားအစာများကို အကြွပ်၊ အကြော်၊ ကင် နှင့် ကင်ထားသော အစားအစာများတွင် တွေ့ရတတ်သည်။
   • Nitrosamines ပါဝင်သော အစားအစာများ (နိုက်ထရိုဆာမင်း) ကို အချဉ်ဖောက်ထားသော အစားအစာများ၊ စည်သွပ်ဘူးများ၊ ကင်ထားသော အစားအစာများနှင့် အလွန်ငန်သော အစားအစာများတွင် တွေ့ရပါသည်။
   • Heterocyclic Animes (HCAs) ပါဝင်သော အစားအစာများဖြစ်သည့် မုန့်ဖုတ်ခြင်း၊ ကင်ခြင်း၊ ပြုတ်ခြင်း၊ ကြော်ခြင်းကဲ့သို့သော အပူဖြင့် ချက်ပြုတ်ထားသော အသားများမှ အစာအိမ်ကင်ဆာ ဖြစ်နိုင်ခြေကို တိုးစေသည်။ အပူ၏သဘောသဘာဝအရ များစွာကွဲပြားသည်။
3. အသက်အရွယ်- အသက်ကြီးလာသည်နှင့်အမျှ အစာအိမ်ကင်ဆာဖြစ်ရန် အခွင့်အလမ်းပိုများလေဖြစ်သည်။
4. လိင်- အမျိုးသားများသည် အမျိုးသမီးများထက် အန္တရာယ်ပိုများသည်။
5. ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ အရက်သောက်ခြင်း။ အစာအိမ်ကင်ဆာဖြစ်နိုင်ချေကို တိုးစေပါတယ်။
6. လူမျိုးစု- အာရှလူမျိုးများသည် အနောက်တိုင်းသားများထက် ပို၍အဖြစ်များသည်။ အထူးသဖြင့် ဂျပန်၊ တရုတ်၊ ကိုရီးယား
7. အကြောင်းပြချက်မရှိဘဲ အစာအိမ်ဆဲလ်များ၏ ပုံမှန်မဟုတ်သော ဆက်စပ်တစ်ရှူးကင်ဆာ သို့မဟုတ် GIST ။
8. မျိုးရိုးဗီဇ- မိသားစုတွင် လူများသည် အစာအိမ်ကင်ဆာ ရာဇဝင်ရှိသည်။ ဒါက 70% အထိ ဖြစ်နိုင်ချေ မြင့်မားစေပါတယ်။
9. သွေးအမျိုးအစား A ရှိသူများသည် အခြားသွေးအုပ်စုများထက် ဖြစ်နိုင်ခြေ 20% ပိုများသည်။
10. အစာအိမ်ခွဲစိတ်ဖူးသူတွေ

အစာအိမ်ကင်ဆာရဲ့ လက္ခဏာတွေက ဘာတွေလဲ။

အစာအိမ်ကင်ဆာ ဝေဒနာရှင်အများစုသည် အဆင့်မြင့်သော အဆင့်တွင် ရှိနေသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ရောဂါ၏အစောပိုင်းအဆင့်တွင် ရောဂါလက္ခဏာများ ပိုမိုပြင်းထန်လာသည်အထိ ရောဂါလက္ခဏာများ မပြတတ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။

အစောပိုင်းအဆင့်တွင် လက္ခဏာများ မှာ အစာမကြေခြင်း၊ ဝမ်းဗိုက်မအီမသာဖြစ်ခြင်း၊ ဖောရောင်ခြင်း၊ အငွေ့ထွက်ခြင်း၊ အစာအိမ်တင်းကျပ်ခြင်း၊ ပျို့အန်ခြင်း၊ အစာစားချင်စိတ်မရှိခြင်း၊ ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်းနှင့် ရင်ဘတ်တွင် ပူလောင်နာကျင်ခြင်းတို့ ဖြစ်နိုင်ပါသည်။

 အဆင့်မြင့်ရောဂါလက္ခဏာများ တွင် ဝမ်းမည်းများ၊ ဝမ်းထဲတွင်သွေးပါခြင်း၊ ဝမ်းဗိုက်နာခြင်း၊ မရှင်းပြနိုင်ဘဲ ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း၊ အသားဝါခြင်းနှင့် မျက်လုံးဝါခြင်း၊ ဘယ်ဘက်ညှပ်ရိုးတွင် ထင်ရှားသော lymph node အကျိတ်များ နှင့် ဝမ်းဗိုက်အောင့်ခြင်း တို့ဖြစ်သည်။

အစာအိမ်ကင်ဆာကို ဘယ်လိုအတည်ပြုပါသလဲ

အစာအိမ်ကင်ဆာရောဂါရှာဖွေရေးနည်းလမ်းဖြင့် လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။

• ရာဇဝင်နှင့် ရောဂါလက္ခဏာများကိုယူ၍ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးခြင်း၊ ဝမ်းဗိုက်အတွင်းရှိ အလုံးများနှင့် မူမမှန်မှုများကို စစ်ဆေးပါ။ ညှပ်ရိုးဧရိယာရှိ lymph node ရှိမရှိစစ်ဆေးပါ။
• ဓာတ်ခွဲခန်းစစ်ဆေးမှုများတွင် သွေးစစ်ဆေးခြင်း၊ အသည်းနှင့် ကျောက်ကပ်လုပ်ဆောင်မှု စစ်ဆေးခြင်း စသည်တို့ပါဝင်သည်။
• X-ray မျိုချမှုန့် (Double – Contrast Barium Swallow) သည် အစာပြွန်နှင့် အစာအိမ်၏ မူမမှန်မှုများကို စစ်ဆေးသည်။
• အစာအိမ်နှင့် အူလမ်းကြောင်း အပေါ်ပိုင်း လမ်းကြောင်းမှန်ကြည့်ခြင်း (Esophago – Gastro – Duodenoscope, EGD) သည် အကြံပြုထားသော နည်းလမ်းဖြစ်သည်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အစာအိမ်တစ်ခုလုံးရဲ့ အတွင်းပိုင်းကို မြင်နိုင်လို့ပါ။ ၎င်းသည် ပုံမှန်မဟုတ်သောနေရာများကို မြင်နိုင်ပြီး ကင်ဆာဆဲလ်များကို ထပ်မံစစ်ဆေးရန် သံသယရှိတစ်ရှူးများကို ဖြတ်တောက်နိုင်စေမည်ဖြစ်သည်။ ရောဂါဖြစ်ပွားမှု၏ 95% ကျော်ကိုရောဂါရှာဖွေရန်အသုံးပြုနိုင်သည်။
• Endoscopic Ultrasonography (EUS) သည် အစာအိမ်၏ မတူညီသောအလွှာများနှင့် ကင်ဆာပျံ့နှံ့မှု မည်မျှအထိ နက်ရှိုင်းသည်ကို ဖော်ထုတ်ပေးပါသည်။
• ဝမ်းဗိုက်ကို ကွန်ပြူတာဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (Computed Tomography, CT) သည် အစာအိမ်ရောဂါဗေဒကို ကြည့်ရှုရန် ကူညီပေးသည်။ ဝမ်းဗိုက်ရှိ lymph node များနှင့် အင်္ဂါများသို့ ပျံ့နှံ့မှုရှိမရှိ စစ်ဆေးပါ။
• ပျံ့နှံ့မှုရှိမရှိ စစ်ဆေးပါ။ အဆုတ်ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း၊ အရိုးစကင်န်နှင့် PET/CT စကင်န်ဖြင့်။
• endoscopic biopsy ဖြင့် H.pylori ကို စစ်ဆေးပါ။ အသက်ရှုခြင်း ၊ သွေးစစ်ခြင်း ၊ ကိုယ်ခံစွမ်းအားကို စစ်ဆေးခြင်း ။

အစာအိမ်ကင်ဆာ ကုသရန် လမ်းညွှန်ချက်များ

အစာအိမ်ကင်ဆာအတွက် ကုသမှုသည် လူနာ၏အဆင့်၊ ရောဂါလက္ခဏာများနှင့် ပြင်းထန်မှုပေါ်မူတည်၍ ခွဲစိတ်မှု၊ ဓာတုကုထုံးနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးတို့ ပါဝင်ပါသည်။

• အစောပိုင်းအဆင့်များတွင် ရောဂါလက္ခဏာများသည် အစာအိမ်ရောင်ခြင်း သို့မဟုတ် အစာအိမ်အနာနှင့် ဆင်တူသည်။ ဆရာဝန်က ပဋိဇီဝဆေး ပေးမယ်။ 2 ပတ်အတွင်း ရောဂါလက္ခဏာများ မသက်သာပါက သို့မဟုတ် ကုသမှုခံယူပြီး 6 ပတ်မှ 8 ပတ်အတွင်း ရောဂါလက္ခဏာများ ပြန်ဖြစ်လာပါက နောက်ထပ်ကုသမှုအတွက် အစာအိမ်နှင့် ဓါတ်မှန်ရိုက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။
  
  mucosa ၏မျက်နှာပြင်ပေါ်တွင်ကျန်ရှိနေသောအစောပိုင်းအဆင့်ကင်ဆာအများစုကို gastroscopy ဖြင့်ဖယ်ရှားသည်။ အစာအိမ်ကင်ဆာ၏အစောပိုင်းအဆင့် ဆရာဝန်သည် ကင်ဆာရှိသောနေရာကို ဖယ်ရှားရန် ခွဲစိတ်မှုပြုလုပ်နိုင်သည်။ ၎င်းတွင် ကင်ဆာပျံ့နှံ့နေသည့် အစာအိမ်ခွဲစိတ်မှုနှင့် lymph node ခွဲစိတ်မှုတို့ ပါဝင်ပါသည်။ ထို့နောက် ကျန်ရှိသော ကင်ဆာဆဲလ်များကို ဖျက်ဆီးရန် သို့မဟုတ် ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ ကင်ဆာဆဲလ်များ ကြီးထွားမှုကို ရပ်တန့်ရန် ခွဲစိတ်ပြီးနောက် ဓာတုကုထုံးကို ပေးသည်။
  
  
• အစာအိမ်ကင်ဆာ၏ Metastatic အဆင့် ဆရာဝန်က အဓိကအားဖြင့် ဓာတုကုထုံးကို ပေးပါလိမ့်မယ်။ တခါတရံ ဓာတ်ရောင်ခြည် ကုထုံးနှင့် ပေါင်းစပ်သည်။ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်လာပါက ဆီးလမ်းကြောင်း ပိတ်ဆို့ခြင်း ကင်ဆာကဲ့သို့သော ခွဲစိတ်ကုသမှုကို အသုံးပြုရမည် ဖြစ်သောကြောင့် ဤအဆင့်တွင် ဆရာဝန်တစ်ဦးတည်းသာ အသုံးပြုပါက၊ ဤလူနာများ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံကျော်တွင် ကင်ဆာပြန်ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည်။ နှင့်အတူ lymph node များဆီသို့ပြန့်နှံ့ တစ်ချို့လူတွေမှာ ကင်ဆာပြန်ဖြစ်လာပြီး တခြားအင်္ဂါတွေကို ပျံ့နှံ့သွားတတ်ပါတယ်။

အစာအိမ်ကင်ဆာကို စောင့်ကြည့်ဖို့ ဘယ်လောက်အရေးကြီးလဲ။

အစာအိမ်ကင်ဆာ ကုသပြီးနောက် လူနာများကို စောင့်ကြည့်ရန် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ရောဂါပြန်ဖြစ်ခြင်းရှိလျှင် ဆရာဝန်များက ရှာဖွေပြီး အချိန်မီ ကုသပေးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် လူနာများသည် ပုံမှန်ဆေးစစ်ရန် ရက်ချိန်းယူသင့်ပါသည်။

အစာအိမ်ကင်ဆာကို ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

• အစာစားတိုင်း ဇွန်းဖြင့် ပူပူနွေးနွေး စားပါ။
• အစာစားတိုင်း သစ်သီးနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက် ပမာဏ တစ်ဝက်လောက် စားပေးပါ။
• အကင်၊ နှပ်ထားသော၊ အချဉ်၊ အလွန်ငန်သော၊ အဆီများသော အစားအစာများကို ရှောင်ပါ။
• လေ့ကျင့်ခန်း မှန်မှန်လုပ်ပါ။
• ဆေးလိပ်နှင့် အရက်သောက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပါ။
• အသက် 40 နှင့်အထက်တွင် endoscopy ဖြင့် အစာအိမ်ကင်ဆာရှိမရှိ စစ်ဆေးပါ။
• အစာအိမ်ကင်ဆာ၏မိသားစုရာဇဝင် Endoscopy နှင့် Helicobacter Pylori ကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်းဖြင့် ကုသရန်။

အစာအိမ်ကင်ဆာရှိမရှိ စစ်ဆေးရန် လိုအပ်ပါသလား။

အစာအိမ်ကင်ဆာကို စောစောစီးစီး သိနိုင်ရင် ပျောက်ကင်းဖို့ အခွင့်အလမ်းရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လူအများစုက အဲဒါကို အဆင့်မြင့်တဲ့ အဆင့်တွေမှာ တွေ့ရတယ်။ ထို့ကြောင့် သင့်လျော်သောအသက်အရွယ်သို့ရောက်သောအခါတွင် အစာအိမ်ကင်ဆာရှိမရှိကို နှစ်စဉ်ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုခံယူပါ။ ခန္ဓာကိုယ်တွင်း မူမမှန်မှုများကို အမြဲစောင့်ကြည့်ပါ။ သင်၏ကျန်းမာရေးကိုဂရုစိုက်ပါ။ အစာအိမ်ကင်ဆာကို ရေရှည်ကာကွယ်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုပါ။

ကုသရေးအထူးပြုဆရာဝန် အစာအိမ်ကင်ဆာ

ဘန်ကောက်ကင်ဆာဆေးရုံ Wattanosoth ညွှန်ကြားရေးမှူး အထူးပါမောက္ခ ဒေါက်တာ Teerawut Kuhaprema၊

သင်ကိုယ်တိုင် ရက်ချိန်းယူရန် ဤနေရာကိုနှိပ်ပါ ။

ကုသရေးအထူးပြုဆေးရုံ အစာအိမ်ကင်ဆာ

ကင်ဆာအထူးပြုဌာန Bangkok Cancer Hospital, Wattanosoth နှင့် ကင်ဆာ အထူးကု ဆရာဝန်ကြီးများ ၊ Interdisciplinary ဆေးအဖွဲ့ ခေတ်မီကိရိယာများ အစာအိမ်ကင်ဆာဝေဒနာရှင်များကို ကုသရာတွင် ကောင်းမွန်သော ဘဝအရည်အသွေးကို ရရှိစေပြန်သည်။