ပန်ကရိယ(သရက်ရွက် သို့မဟုတ် မုန့်ချိုအိတ်) ကင်ဆာ

အချက်များ

ပန်ကရိယ (သရက်ရွက် သို့မဟုတ် မုန့်ချိုအိတ်) သည် သစ်တော်သီးပုံသဏ္ဍာန်ရှိပြီး ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် အရှည် ၆ လက်မခန့်ရှိပြီး အစာအိမ်နှင့် ကျောရိုးကြား ဝမ်းဗိုက်အတွင်း နက်ရှိုင်းသည့် နေရာတွင် ရှိပါသည်။ ပန်ကရိယကို ဦးခေါင်းပိုင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်ပိုင်း နှင့် အမြီးပိုင်း ဟူ၍ အစိတ်အပိုင်း ၃ ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ၎င်းသည် ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ သွေးသကြား(အချို)ဓာတ်ပမာဏကို ထိန်းညှိပေးသည့် အင်ဆူလင်အပါအဝင် ဟော်မုန်းထုတ်လုပ်မှုအတွက် လုပ်ဆောင်ပေးပြီး အစာချေဖျက်ရာမှာ ကူညီပေးတဲ့ အင်ဇိုင်းတွေကိုလည်း ကူညီထောက်ပံ့ပေးပါတယ်။ ပန်ကရိယ(သရက်ရွက် သို့မဟုတ် မုန့်ချိုအိတ်) ကင်ဆာသည် အသက် 60 မှ 80 အတွင်း လူတစ်ဦးချင်းစီတွင် အဖြစ်အများဆုံးဖြစ်ပြီး ၎င်းအဖြစ်များမှုသည် အမျိုးသားနှင့် အမျိုးသမီးများတွင် အနည်းနှင့်အများ တူညီပါသည်။ ပန်ကရိယ(သရက်ရွက် သို့မဟုတ် မုန့်ချိုအိတ်) ကင်ဆာ၏ အကြောင်းရင်းအတိအကျကို မသိရသေးပါ။ သို့သော် ဆေးလိပ်သောက်သူများတွင် ရောဂါဖြစ်နိုင်ချေ ၂–၃ ဆ ပိုများသည်။ အချို့သော အလုပ်အကိုင်များတွင် လူများသည် ကျောက်မီးသွေး၊ ဓာတ်ငွေ့၊ ပိုးသတ်ဆေးများ၊ စက်မှုပတ်ဝန်းကျင် နှင့် ထိတွေ့မှု လိုအပ်သော အလုပ်အကိုင်များတွင် အန္တရာယ်ပိုများပါသည်။ ပန်ကရိယကင်ဆာ၏ မိသားစုရာဇဝင်ရှိသူများတွင် ရောဂါဖြစ်နိုင်ချေ ၃ ဆ ပိုများပါသည်။

ရောဂါလက္ခဏာများ

ပန်ကရိယကင်ဆာအစောပိုင်း(ကနဦး) အဆင့်များတွင် ရောဂါလက္ခဏာများသည် ရှင်းလင်းမှုမရှိပါ။ ကင်ဆာသည် အခြားအင်္ဂါများ သို့မဟုတ် သည်းခြေပြွန်များသို့ ပျံ့နှံ့သွားသောအခါတွင် – ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း၊ အစာစားချင်စိတ်မရှိခြင်း၊ အသားဝါခြင်း၊ ဝမ်းဗိုက်အပေါ်ပိုင်းနာခြင်း၊ ခါးနာခြင်း၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ ပျို့အန်ခြင်း (၁၀ –၂၀ %) ကဲ့သို့သော လက္ခဏာများ သည် ပိုမိုထင်ရှားလာနိုင်ပြီး ၎င်းကင်ဆာသည်အင်ဆူလင်ထုတ်လုပ်မှုကို ရပ်တန့်စေသောကြောင့် ဆီးချိုရောဂါနှင့် ဆင်တူသော လက္ခဏာများလည်း ပါဝင်နိုင်သည်။

ရောဂါအမည် တပ်ခြင်း

• CT Scan သည် ပန်ကရိယရှိ အကျိတ်၏ပုံရိပ်ကို ပြသပေးနိုင်ပါသည်။ lymph node များ အရွယ်အစား တိုးလာခြင်း၊ အသည်းအတွင်း ထုထည် တိုးလာခြင်း၊ သည်းခြေပြွန် ပိတ်ဆို့ခြင်းများသည် ကင်ဆာ၏ အဓိက ညွှန်ပြချက်များ ဖြစ်နိုင်ပါသည်။
• ပန်ကရိယပြွန်အတွင်းသို့ ဆိုးဆေးထိုးသွင်းရန် နယ်ပယ်တစ်ခုကို အသုံးပြုခြင်း။ Endoscopic retrograde cholangiopancreatography (ERCP) သည် သင့်ပန်ကရိယရှိ သည်းခြေပြွန်များကို မီးမောင်းထိုးပြရန် dye(ဆိုးဆေး) ကို အသုံးပြုသည်။ ERCP လုပ်ဆောင်နေစဉ်တွင် endoscope ကို သင့်၏ လည်ချောင်း၊ အစာအိမ်မှတဆင့် သင့်၏ အူသိမ်အပေါ်ပိုင်းသို့ ပေးပို့သည်။ ထို့နောက် ဆိုးဆေးကို ပန်ကရိယနှင့် သည်းခြေပြွန်ထဲသို့ endoscope မှတဆင့်ဖြတ်သန်းသော အခေါင်းပေါက်ငယ် (catheter) မှတဆင့် ထိုးသွင်းသည်။
• PTC- PTC နည်းလမ်းသည် X-ray တွင် လမ်းကြောင်းပိတ်ဆို့နေမှုပုံရိပ်ကိုပြသရန်အတွက် ဆိုးဆေးကိုအသုံးပြုသည့်အတွက် ERCP နှင့်ဆင်တူသည်။ Endoscope ဖြင့် ပြွန် (tube) ကို ထည့်သွင်းမည့်အစား၊ သင့်နံရိုးအောက်ရှိ အရေပြားအတွင်းတွင် ကောင်းမွန်သော ကြိုး (guide wire) ပါသော အပ်တစ်ချောင်းကို ထည့်ပြီး အသည်းမှဖြတ်၍ ပိတ်ဆို့နေသောသည်းခြေပြွန်အတွင်း  အတွင်းသို့ ထိုးသွင်းမည်ဖြစ်သည်။

အချို့သော လူနာများသည် incarbonhydrate antigen19-9 (CA19-9) အဆင့်ကို တိုးမြှင့်ရန်လိုအပ်ပါသည်။

ကင်ဆာရောဂါအဆင့်များ

1. အဆင့် IA – ကင်ဆာသည် ပန်ကရိယမှ တခြားသို့ မပြန့်ပွားဘဲ ၂ စင်တီမီတာထက် သေးငယ်သည်။ lymph node များသို့ မပြန့်ပွားပါ။
2. အဆင့် IB- ကင်ဆာသည် ပန်ကရိယမှ မပြန့်ပွားသော်လည်း ၂ စင်တီမီတာထက် ပိုကြီးသည်။ lymph node များသို့ မပြန့်ပွားပါ။
3. အဆင့် IIA – ကင်ဆာသည် ပန်ကရိယမှ ပျံ့နှံ့သော်လည်း ကြီးမားသော သွေးလွှတ်ကြောများ သို့မဟုတ် lymph node များအထိ မပြန်ပွားပါ။
4. Stage IIB Cancer သည်ပန်ကရိယမှ ပြန်ပွာခြင်း ဖြစ်သည်သို့မဟုတ် မဖြစ်နိုင်ပါ။ သို့သော် ၎င်းသည် ကြီးမားသော သွေးကြောများသို့ မပြန်ပွားသော်လည်း ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ lymph node များသို့ ပြန်ပွားသွားသည်။
5. အဆင့် III ကင်ဆာသည် ပန်ကရိယမှ ကြီးမားသောသွေးလွှတ်ကြောများအတွင်းသို့ ပြန်ပွားသွားပြီး lymph node များဆီသို့ ပြန့်ပွားသွားခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်
6. အဆင့် IV ကင်ဆာသည် ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ အင်္ဂါများဆီသို့ ပြန်ပွားသွားသည်။

ခွဲစိတ်ကုသမှု

ပန်ကရိယကင်ဆာကို ခွဲစိတ်ကုသရန် မသင့်လျော်သောလူ အနည်းငယ်သာ ရှိပါသည်။ Whipple Operation သည် အလွယ်တကူ မရောက်ရှိနိုင်သော အကျိတ်ငယ်များကို ဖယ်ရှားရာတွင် ထိရောက်မှုရှိပါသည်။

အခြားသော ကုသမှုနည်းလမ်းများတွင် ဓာတုကုထုံး သို့မဟုတ် ဓာတ်ရောင်ခြည် ကုထုံးများ ပါဝင်ပြီး ၎င်းတို့ကို တစ်ပြိုင်နက် ပေါင်းစပ်အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။ နာကျင်မှုကို လျှော့ချရန် သို့မဟုတ် သည်းခြေပြွန်ပိတ်ဆို့ခြင်း သို့မဟုတ် အစာခြေလမ်းကြောင်းတွင် ပိတ်ဆို့ခြင်းကို သက်သာစေရန် အသုံးပြုနိုင်သည်။

IRE၊ အေးခဲကုထုံး (Cyrotherapy)၊ ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံး(Radiotherapy) (I-125) အပါအဝင် ခွဲစိတ်ကုသခြင်းမဟုတ်သော နည်းလမ်းအသစ်များကို လက်ရှိသုတေသနပြုလျက်ရှိပြီး ရောဂါလက္ခဏာများနှင့် အကျိတ်အရွယ်အစားကို လျှော့ချရန်အတွက် အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။

စာရေးသူ

Dr. Wutthi Sumetchotimaytha
ကင်ဆာခွဲစိတ်အထူးကု ဆရာဝန်