មហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត

កត្តាហានិភ័យ

1. មហារីកជាលិកាក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត
2. មហារីកជាលិកាដែលទាក់ទងនឹងក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត ដូចជាមហារីកកោសិកា Medullary

មហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតអាចចែកចេញជាបីក្រុមដូចឃើញខាងក្រោម៖

1. មហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតខុសគ្នាយ៉ាងល្អ
2. មហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតខុសគ្នាតិចតួច
3. មហារីកកោសិកា Anaplastic

ក្រុមទាំង 3 នេះមានការវិវត្តន៍និងភាពធ្ងន់ធ្ងរខុសៗគ្នា។ នៅទីនេះ យើងនឹងរៀបរាប់អំពីជំងឺមហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតដែលមានភាពខុសគ្នាល្អ ដែលជាប្រភេទទូទៅបំផុតដែលមានចំនួន 80-90% នៃករណីទាំងអស់។

មហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតដែលមានលក្ខណៈខុសប្លែកគ្នាយ៉ាងល្អអាចត្រូវបានចាត់ថ្នាក់បន្ថែមទៀតទៅជាក្រុមតូចៗពីរដែលហៅថា Papillary Cell Carcinoma និង Follicular Cell Carcinoma ។ Papillary Cell Carcinoma រីករាលដាលតាមរយៈប្រព័ន្ធឡាំហ្វាទិច; ដោយសារជំងឺមហារីកបែបនេះច្រើនតែអាចរាលដាលដល់កូនកណ្តុរដែលមានទីតាំងនៅក។ រីឯ Follicular Cell Carcinoma រាលដាលតាមឈាម។ វាច្រើនតែអាចរកឃើញនៅក្នុងឆ្អឹង សួត ថ្លើម និងខួរក្បាល។ ដោយពិចារណាលើសរីរាង្គសំខាន់ៗ មហារីកកោសិកា Follicular Cell Carcinoma ត្រូវបានចាត់ទុកថាមានហានិភ័យខ្ពស់ជាងមហារីកកោសិកា Papillary Cell Carcinoma ។

ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ

អ្នកជំងឺនឹងជួបប្រទះដុំពកនៅបំពង់ក ហៅថាដុំពកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត។ ប្រសិនបើដុំពកបែបនេះត្រូវបានរកឃើញ សូមទៅជួបគ្រូពេទ្យ ដើម្បីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ។ ដុំសាច់ទាំងនេះច្រើនតែវិវឌ្ឍន៍យឺតៗ ហើយមិនមានរោគសញ្ញាច្បាស់លាស់។ ដោយសារអ្នកដែលមានជំងឺមហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតអាចមិនដឹងថាពួកគេត្រូវបានប៉ះពាល់រហូតដល់វារីករាលដាលរួចហើយ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនៃជំងឺមហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតអាចរួមបញ្ចូលថ្នាំអរម៉ូនទីរ៉ូអ៊ីត និងការពិនិត្យការឆ្លើយតប។ ឧទាហរណ៍ ការវិភាគលើកោសិកាទីរ៉ូអ៊ីត តាមរយៈការធ្វើកោសល្យវិច័យ ការស្កេនក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត និងអ៊ុលត្រាសោន អាចជួយបញ្ជាក់ពីរោគវិនិច្ឆ័យបាន។

បន្ទាប់ពីការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ការវះកាត់ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាការព្យាបាលដ៏មានប្រសិទ្ធភាពបំផុត ទាំងនេះអាចរួមបញ្ចូលៈ ការកាត់ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតដោយផ្នែក ឬការវះកាត់ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតទាំងមូល (ក្នុងករណីមហារីកបានរីករាលដាល)។ ការវះកាត់អាចរួមបញ្ចូលការយកចេញនៃកូនកណ្តុរដែលរងផលប៉ះពាល់។ មហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតនៃក្រុមកោសិកា Papillary មានលក្ខណៈដូចជា Multifoci មានន័យថា មហារីកនេះអាចកើតឡើងនៅទីតាំងជាច្រើន។ ទំហំនៃដុំសាច់ក៏អាចមិនងាយស្រូលក្នុងការកត់សម្គាល់ ទោះជាយ៉ាងណា វាអាចនឹងកើនឡើងក្នុងរយៈពេលមួយ ជាគោលការណ៍ ការព្យាបាលនឹងបន្តបន្ទាប់ពីការវះកាត់ដើម្បីបំផ្លាញជាលិកាដែលនៅសល់ដែលអាចផ្ទុកកោសិកាមហារីក។ ការសិក្សាមួយដែលធ្វើឡើងរវាងអ្នកជំងឺដែលបន្ទាប់ពីការវះកាត់បានទទួលការព្យាបាលដោយអ៊ីយ៉ូតវិទ្យុសកម្មសម្រាប់ជំងឺមហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត និងអ្នកដែលមិនបានធ្វើការព្យាបាលដោយអ៊ីយ៉ូតវិទ្យុសកម្មក្រោយការវះកាត់បង្ហាញថាអ្នកអ្នកជំងឺដែលបន្ទាប់ពីការវះកាត់បានទទួលការព្យាបាលដោយអ៊ីយ៉ូតវិទ្យុសកម្មសម្រាប់ជំងឺមហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតមានអត្រាមរណភាពទាប និងអត្រានៃការកើតឡើងវិញទាប។ វាជាការសំខាន់ក្នុងការកំណត់ថាអ្នកជំងឺណាម្មាក់មិនចាំបាច់ត្រូវការការព្យាបាលដោយអ៊ីយ៉ូតវិទ្យុសកម្មទេ។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ជាទូទៅអ្នកជំងឺដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់ដោយជំងឺមហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតដែលមានភាពខុសគ្នាល្អនឹងទទួលការព្យាបាលដោយអ៊ីយ៉ូតវិទ្យុសកម្មជាប់លាប់។

អ៊ីយ៉ូតវិទ្យុសកម្មគឺជាអ៊ីយ៉ូតជាក់លាក់ដែលមានធាតុវិទ្យុសកម្មដែលត្រូវប្រើក្នុងការព្យាបាលវេជ្ជសាស្ត្រ។ នៅពេលដែលអ៊ីយ៉ូតវិទ្យុសកម្ម (RAI) ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា I-131 ត្រូវបានគេដាក់ចូលទៅក្នុងរាងកាយក្នុងទម្រង់ជារាវ ឬគ្រាប់ វាប្រមូលផ្តុំនៅក្នុងកោសិកាទីរ៉ូអ៊ីត។ វិទ្យុសកម្មអាចបំផ្លាញក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត និងកោសិកាទីរ៉ូអ៊ីតផ្សេងទៀត (រួមទាំងកោសិកាមហារីក) ដែលទទួលយកអ៊ីយ៉ូត ដោយមានឥទ្ធិពលតិចតួចលើរាងកាយរបស់អ្នក។ ដោយសារតែវិទ្យុសកម្ម ការប្រើប្រាស់តម្រូវឱ្យមានការថែទាំត្រឹមត្រូវ និងការប្រុងប្រយ័ត្នសុវត្ថិភាព។ RAI អាចប្រើបានជាអង្គធាតុរាវ និងក្នុងទម្រង់ជាគ្រាប់ ភាពតែវាមិនមានភាពខុសគ្នានៃអត្ថប្រយោជន៍ទេ ទោះបីជាគ្រាប់ថ្នាំបង្កើតសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ងាយស្រួលក៏ដោយ តែគុណវិបត្តិគឺការចំណាយខ្ពស់ដែលទាក់ទងនឹងវិធីសាស្ត្រនេះ។

នៅពេលដែល RAI ចូលទៅក្នុងខ្លួន វានឹងស្រូបចូលទៅក្នុងជាលិកាក្នុងក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត វិទ្យុសកម្មដែលលើសនឹងត្រូវបណ្តេញចេញតាមរយៈកាកសំណល់ដូចជាលាមក ទឹកនោម ឬទឹកមាត់ (ជាពិសេសទឹកនោម)។

ការបង្ការ

នៅពេលដែល RAI ត្រូវបានស្រូបយក វានឹងផ្តល់កាំរស្មីបេតា និងហ្គាម៉ា។ កាំរស្មីបេតានឹងអាចផ្លាស់ទីបានបន្តិច វានឹងផ្តល់កាំរស្មីចូលទៅក្នុងជាលិកាក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតដែលវាឆ្លងកាត់។ នេះនឹងនាំឱ្យមានអុកស៊ីតកម្មដែលអាចយកចេញនូវកោសិកាមហារីកដែលអាចនៅនៅសល់បន្ទាប់ពីការព្យាបាលវះកាត់។

ការព្យាបាល

បន្ទាប់ពីការព្យាបាលវះកាត់ គ្រូពេទ្យរបស់អ្នកនឹងកំណត់ថាតើការព្យាបាលបន្តជាមួយ RAI នឹងចាំបាច់ដែរឬទេ។ ប្រសិនបើ RAI ត្រូវបានជ្រើសរើសនោះ គ្រូពេទ្យរបស់អ្នកនឹងកំណត់ថាតើត្រូវផ្តល់ RAI ក្នុងកម្រិតទាប ឬកម្រិតខ្ពស់។ អ្នកជំងឺដែលត្រូវការ RAI កម្រិតទាបនឹងមិនចាំបាច់ស្នាក់នៅមន្ទីរពេទ្យមួយយប់ទេ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកជំងឺដែលត្រូវការ RAI កម្រិតខ្ពស់អាចត្រូវចំណាយពេល 2-4 យប់នៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យ។ មូលហេតុ​ដែលត្រូវដេក​ពេទ្យ​មាន​ដូច​ខាង​ក្រោម៖

1. អ្នកជំងឺបានទទួលការប៉ះពាល់ទៅនឹងកម្រិតវិទ្យុសកម្មអ៊ីយ៉ូតខ្ពស់ ដែលអាចរាលដាលពាសពេញរាងកាយ។ ដូច្នេះ ដើម្បីការពារកុំឱ្យប៉ះពាល់អ្នកដទៃ តម្រូវឱ្យដាក់ឱ្យនៅដាច់ពីគេជាបណ្តោះអាសន្ន។
2. នៅមន្ទីរពេទ្យអ្នកជំងឺដែលទទួលផលប៉ះពាល់ពីឥទ្ធិពលនៃវិទ្យុសកម្មអាចព្យាបាលបានតាមតម្រូវការ។

អ្នកជំងឺនឹងទទួលបានការណែនាំ និងប្រឹក្សានៅពេលចេញពីមន្ទីរពេទ្យ ព្រោះអាចនៅតែមានសល់នៃវិទ្យុសកម្មនៅក្នុងខ្លួន (ក្នុងបរិមាណតិច)។ អ្នកជំងឺនឹងត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យចាកចេញពីមន្ទីរពេទ្យបានលុះត្រាតែកម្រិតវិទ្យុសកម្មត្រូវបានគេពិនិត្យឃើញថាថាមិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់សាធារណជនទូទៅ ដើម្បីកាត់បន្ថយការប៉ះពាល់នឹងវិទ្យុសកម្ម។

ផលប៉ះពាល់ (RAI)

សម្រាប់ RAI កម្រិតទាប (តិចជាង 30 mCi) មានផលប៉ះពាល់តិចតួចបំផុត។ ការសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យជាធម្មតាកើតឡើងតែនៅពេលដែលអ្នកជំងឺជួបប្រទះការខ្វះចំណង់អាហារ ឬមានក្រពេញទឹកមាត់ ឬការឆ្លងមេរោគទីរ៉ូអ៊ីត។ រោគសញ្ញាផ្សេងទៀតអាចរួមមានគ្រុនក្តៅទាប រលាកបំពង់ក ចង្អោរ និងក្អួត។ ទាំងនេះគួរតែថយចុះក្នុងរយៈពេល 1-2 ថ្ងៃ។ បុគ្គលម្នាក់ៗអាចព្រួយបារម្ភថា ការប៉ះពាល់នឹងវិទ្យុសកម្មអាចនាំឱ្យកើតជំងឺមហារីកក្នុងរយៈពេលយូរ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញថាកម្រិតនៃ RAI (តិចជាង 1,000 mCi) មិនបង្កើនឱកាសនៃជំងឺមហារីកបន្ថែមទៀតនោះទេ។

ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ

1. ការស្កែនរាងកាយទាំងមូល Total body scan (I-131)
   ឬការស្គេនរាងកាយសរុប គឺជាការធ្វើតេស្តដែលពិនិត្យរកមើលការត្រឡប់មកវិញ ឬការរីករាលដាលនៃជំងឺមហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត។ ដើម្បីរៀបចំសម្រាប់ការស្កែនរាងកាយសរុប អ្នកនឹងត្រូវបានស្នើសុំឱ្យលេបថ្នាំគ្រាប់ ឬវត្ថុរាវដែលមានបរិមាណអ៊ីយ៉ូតវិទ្យុសកម្ម (RAI) តិចតួចបំផុត។ វានឹងត្រូវបានស្រូបយកដោយកោសិកាទីរ៉ូអ៊ីតដែលនៅសល់នៅក្នុងខ្លួនរបស់អ្នក។ បន្ទាប់មកអ្នកនឹងត្រូវបានស្នើសុំឱ្យត្រលប់មកវិញសម្រាប់ការស្កេនក្នុងរយៈពេលប្រហែល 48 ម៉ោង។ នេះជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការដេកនៅក្រោមកាមេរ៉ាធំដែលស្គេនកាំរស្មីអ៊ិចដែលបញ្ចេញដោយអ៊ីយ៉ូតវិទ្យុសកម្មដែលនៅសេសសល់ ដែលប្រហែលជាត្រូវបានចាប់យកនៅក្នុងខ្លួនរបស់អ្នក។ ប្រសិនបើមានកោសិកាមហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត ឬកោសិកាក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត ពួកវាអាចបង្ហាញជាចំណុចនៅលើហ្វីលកាំរស្មីអ៊ិច។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រសិនបើមានតែកោសិកាមហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតក្នុងមីក្រូទស្សន៍ប៉ុណ្ណោះ ពួកវាមិនតែងតែអាចមើលឃើញនៅលើការស្កេននោះទេ។ សម្រាប់ការធ្វើតេស្តនេះ អ្នកជំងឺត្រូវមិនបានទទួលការព្យាបាលដោយអរម៉ូនទីរ៉ូអ៊ីត សម្រាប់រយៈពេល 4-6 សប្តាហ៍មុន។ អ្នកជំងឺក៏គួរតែជៀសវាងការទទួលទានអ៊ីយ៉ូត ពោលគឺអាហារសមុទ្រ និងអាហារបំប៉ន 2 សប្តាហ៍មុនពេលធ្វើតេស្ត។
2. ការពិនិត្យ និងការថតរូបភាព Thyroglobulin (Tg)
   ដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការតាមដានជំងឺមហារីកក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត។ Thyroglobulin ដែលជា Glycoprotein រក្សាទុកក្នុងក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតត្រូវបានបញ្ចេញទៅក្នុងឈាមរត់ក្នុងបរិមាណតិចតួចពីជាលិកាក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតធម្មតា និងជាលិកាក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតខុសធម្មតា។ បន្ទាប់ពីការកាត់ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត និងការព្យាបាលដោយប្រើ I-131 ធ្វើឱ្យឈាមរត់ Thyroglobulin មិនអាចរកឃើញបានបន្តិចម្តងៗ ប៉ុន្តែបើមានការកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់ នោះវាជាសញ្ញានៃការកើតឡើងវិញ។ កម្រិត Thyroglobulin សេរ៉ូមគឺមានភាពរសើបបំផុតនៅពេលដែល TSH ឡើងខ្ពស់ ហើយវាអាចជាអវិជ្ជមានមិនពិត ប្រសិនបើ TSH មានកម្រិតទាប ដូចជាចំពោះអ្នកជំងឺដែលទទួលថ្នាំគ្រាប់អរម៉ូនទីរ៉ូអ៊ីតជំនួស។ នៅដំណាក់កាលដំបូងបន្ទាប់ពីការកាត់ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតនិងការចាប់ផ្តើម I-131 Ablation, កម្រិត Thyroglobulin សេរ៉ូមអាចមានភាពវិជ្ជមាន ទោះបីជាមិនមានជំងឺបន្តក៏ដោយ។ ពួកគេក្លាយទៅជាមិនអាចរកឃើញបានក្នុងរយៈពេលមួយដោយគ្មានការព្យាបាលបន្ថែមទៀត។ ដូច្នេះការកើនឡើងជាជាងស្ថេរភាពឬការថយចុះកម្រិត Thyroglobulin បន្ទាប់ពីI-131 Ablation គឺជាការប៉ានប្រមាណដ៏ប្រសើរជាងនៃជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ។
3. អ៊ុលត្រាសោន៖
   អ៊ុលត្រាសោននៃកញ្ចឹងក គឺជាជម្រើសរូបភាពមួយផ្សេងទៀត ដែលត្រូវបានប្រើជាចម្បងនៅពេលតាមដាន។ វាផ្តល់នូវមធ្យោបាយដែលមានតំលៃថោកក្នុងការតាមដានអ្នកជំងឺដែលមានហានិភ័យទាប ដែលការកើតឡើងវិញត្រូវបានកំណត់ជាញឹកញាប់ចំពោះកូនកណ្តុរ។
4. PET/CT Scan
   មានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យករណីដែលមានភាពស្មុគស្មាញ ជាពិសេសចំពោះអ្នកជំងឺដែលបានទទួល RAI។ ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើលទ្ធផលនៃការស្កេនរាងកាយសរុប (I-131) មានកម្រិតទាប ប៉ុន្តែប្រសិនបើកម្រិតនៅតែខ្ពស់ ការស្កេន PET/CT អាចជួយផ្តល់ភាពច្បាស់លាស់បន្ថែមទៀតអំពីលទ្ធភាពដែលមហារីកបានរីករាលដាល ឬនៅតែមាន។

អ្នកនិពន្ធ

វេជ្ជបណ្ឌិត សាម៉ាត រាជឆាដារា (Dr. Samart Rajchadara)
គ្រូពេទ្យឯកទេសខាងជំងឺមហារីកផ្នែកនុយក្លេអ៊ែរ