มะเร็งปอด

ข้อเท็จจริงมะเร็งปอด

• จากข้อมูลทางสถิติในปัจจุบันของทั่วโลก พบว่า โรคมะเร็งปอดเป็นโรคที่เป็นสาเหตุในการเสียชีวิตที่สูงที่สุดของมะเร็งทุกชนิด เนื่องจากเวลาที่ตรวจพบโรค ผู้ป่วยเกินครึ่งจะอยู่ในระยะที่ 4 หรือระยะแพร่กระจายไปอวัยวะอื่น ๆ แล้ว โอกาสหายขาดน้อยมาก ในทางกลับกันผู้ป่วยมะเร็งปอดน้อยกว่า 20% จะพบในระยะที่ 1 ซึ่งเป็นระยะที่มีโอกาสหายสูง

ชนิดของมะเร็งปอด

มะเร็งปอดแบ่งออกเป็น 2 ชนิด ได้แก่

1. มะเร็งปอดชนิดเซลล์ไม่เล็ก (Non – Small Cell Lung Cancer) หรือ NSCLC คือ มะเร็งปอดที่พบบ่อยที่สุดแบ่งเป็นชนิดย่อย ได้แก่
   • มะเร็งปอดชนิด Adenocarcinoma คือ มะเร็งปอดชนิดที่ตรวจเจอบ่อยที่สุดของโรคมะเร็งปอดชนิดเซลล์ไม่เล็กที่มีจุดเริ่มต้นบริเวณด้านผิวปอด มักเกิดในหลอดลมและถุงลมปอด พบได้ทั้งผู้ที่สูบบุหรี่และผู้ที่ไม่สูบบุหรี่ ที่น่าสนใจคือมักพบในคนเอเชีย เพศหญิง พบได้ในคนอายุน้อยถึง 30 – 40 ปี
   • มะเร็งปอดชนิด Squamous Cell Carcinoma คือ โรคมะเร็งปอดชนิดเซลล์ไม่เล็กที่มีจุดเริ่มต้นบริเวณกลางปอด ใกล้หลอดลมขั้วปอด พบมากในผู้ที่สูบบุหรี่
   • มะเร็งปอดชนิด Large Cell Tumor คือ โรคมะเร็งปอดชนิดเซลล์ไม่เล็กที่เกิดได้ทุกที่ในปอดและแพร่กระจายเร็ว
2. มะเร็งปอดชนิดเซลล์เล็ก (Small Cell Lung Cancer) หรือ SCLC คือ มะเร็งปอดที่มีแนวโน้มแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว

มะเร็งปอดเกิดจากอะไร

มะเร็งปอดเกิดจากเซลล์ส่วนใดส่วนหนึ่งในปอดมีความผิดปกติและเติบโตรวดเร็วจนกลายเป็นก้อนเนื้อร้าย โรคมะเร็งปอดสาเหตุส่วนใหญ่มาจาก

• การสูบบุหรี่ อยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีควันบุหรี่
• การได้รับมลพิษ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง PM 2.5
• สัมผัสสารก่อมะเร็ง เช่น ยูเรเนียม แร่ใยหิน เป็นต้น
• ได้รับสารพิษและมลพิษ เช่น ก๊าซเรดอน สารหนู โครเมียม นิกเกิล ฯลฯ
• ยีนกลายพันธุ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง EGFR Mutation พบได้สูงถึง 60% ของผู้ป่วยมะเร็งปอดในเอเชีย

กลุ่มเสี่ยงมะเร็งปอด

ประชากรที่มีความเสี่ยงสูง (High Risk Group)

ประชากรที่มีความเสี่ยงสูง (High Risk Group) จาก NLST ต้องมีข้อกำหนดทั้ง 3 ข้อ ดังนี้

1. อายุ 55 ถึง 74 ปี
2. กำลังสูบบุหรี่หรือเคยสูบบุหรี่ระยะเวลาเฉลี่ยมากกว่า 30 ปีและมากกว่า 1 ซองต่อวัน (หรือเท่ากับ 30 pack-year)** ยกตัวอย่างเช่น
   • สูบบุหรี่มา 15 ปี เฉลี่ยวันละ 2 ซอง
   • สูบบุหรี่มา 30 ปี เฉลี่ยวันละ 1 ซอง
   • สูบบุหรี่มา 20 ปี เฉลี่ยวันละ 1 ซองครึ่ง
     ** จำนวน pack-year คือ จำนวนปีที่สูบ X จำนวนซองบุหรี่ที่สูบต่อวัน
3. หยุดสูบบุหรี่มาไม่เกิน 15 ปี
4. มีประวัติมะเร็งปอดในครอบครัว

นอกเหนือจากการสูบบุหรี่แล้ว การวิเคราะห์ข้อมูลจาก NLST เพิ่มเติม พบว่ามีตัวแปรอื่น ๆ ร่วมด้วย ได้แก่

• อายุ
• เพศ
• เชื้อชาติ
• น้ำหนักและส่วนสูง
• ระดับการศึกษา
• ประวัติมะเร็งปอดของครอบครัว ประวัติมะเร็งอื่นของผู้คัดกรอง รวมถึงประวัติการเป็นถุงลมโป่งพอง

ประชากรที่อยู่ในกลุ่มความเสี่ยงปานกลาง

ประชากรที่อยู่ในกลุ่มความเสี่ยงปานกลาง คือ กำลังสูบบุหรี่หรือเคยสูบบุหรี่ระยะเวลาเฉลี่ยมากกว่า 20 ปีและมากกว่า 1 ซองต่อวัน (20 pack – year) หรือมีความเสี่ยงอื่น ๆ เช่น มีบุคคลอื่นในครอบครัวสูบ (Second – Hand Smoker) อยู่ในสภาพแวดล้อมที่เป็นปัจจัยเสี่ยง เช่น ธูป ฝุ่นละออง ควัน เป็นต้น ในปัจจุบันยังไม่มีข้อแนะนำให้คัดกรองด้วยเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ปอดโดยใช้รังสีต่ำ แต่กำลังมีการศึกษาในประชากรกลุ่มนี้ ซึ่งทำให้ข้อแนะนำอาจเปลี่ยนแปลงได้ในอนาคต

ปัจจัยเสี่ยงมะเร็งปอด

ธูป

ควันจากธูปนั้นแตกต่างกับบุหรี่ โดยที่ธูปนั้นเป็นผลกระทบโดยอ้อมคล้ายกับผู้ได้รับบุหรี่มือสอง (Second – Hand Smoker) ส่วนบุหรี่นั้นเป็นการสูบเข้าปอดโดยตรง ทำให้การวัดปริมาณการได้รับทำได้ค่อนข้างยาก อย่างไรก็ตามมีการศึกษาในประเทศจีนในสัตว์ทดลองหรือการเก็บข้อมูลย้อนหลังในประชากรพบว่า การได้รับควันธูปเป็นระยะเวลานาน ทำให้มีผลกระทบกับเนื้อเยื่อปอดและอาจส่งผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงเป็นมะเร็งในอนาคตได้ ดังนั้นกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่อมะเร็งปอด เช่น มีประวัติมะเร็งปอดในครอบครัว เป็นโรคถุงลมโป่งพอง โรคหอบหืด ควรหลีกเลี่ยงสถานที่ที่มีควันจากธูปหนาแน่นหรือใส่หน้ากากที่กรองอนุภาคขนาดเล็กได้

ฝุ่นละอองควัน 2.5 (PM 2.5)

ฝุ่นละอองควัน (Particulate Matter หรือ PM) 2.5 คือ สสารที่มีขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน เกิดจากควันรถ การเผาไหม้ สถานที่มีการก่อสร้าง เป็นต้น ซึ่งมักพบในเมืองใหญ่ในประเทศกำลังพัฒนา เช่น กรุงเทพ ปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้ การวัดความหนาแน่นจะใช้ดัชนีคุณภาพอากาศ (Air Quality Index, AQI) สารเหล่านี้เมื่อเข้าไปในหลอดลมของสิ่งมีชีวิตจะก่อให้เกิดการระคาย ตามด้วยการอักเสบของเนื้อเยื่อปอด ส่งผลกระทบต่อคนที่มีโรคปอดอักเสบ โรคหัวใจขาดเลือด รวมทั้งโรคมะเร็งปอดได้ มีการศึกษาจำนวนมากจากประเทศจีนและสหรัฐอเมริกา พบว่า มีผลต่อการเกิดมะเร็งปอดและการเสียชีวิตจากมะเร็งปอด ดังนั้นกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงในช่วงเวลาที่ PM 2.5 มากกว่าเกณฑ์ในตาราง ควรหลีกเลี่ยงการออกนอกอาคาร ใช้เครื่องฟอกอากาศ หรือหากจำเป็นต้องออกนอกอาคารต้องใส่หน้ากากป้องกันฝุ่นละอองควัน

ที่มา : http://aqicn.org/city/bangkok/

บุหรี่ไฟฟ้า

บุหรี่ไฟฟ้า (Electronic Cigarettes, E – Cigarettes) นั้นมีส่วนประกอบหลักคือ นิโคติน และผสมด้วยตัวทำละลาย (Propylene Glycol) กลิ่น และรสต่าง มีจุดประสงค์คือ ลดการใช้บุหรี่ที่มีส่วนผสมของสารพิษคือ สารหนู (Arsenic) ตะกั่ว (Lead) และอื่น ๆ อีกมากมาย ยังไม่มีการศึกษาโดยตรงที่ทดสอบการเกิดมะเร็งปอดกับ E – Cigarettes แต่มีการศึกษาว่า การใช้ E – Cigarettes ก่อให้เกิดการอักเสบกับทางเดินหายใจได้ ถึงแม้ว่าเมื่อเทียบกับบุหรี่แล้วน้อยกว่ามาก อย่างไรก็ตามมีความกังวลสำหรับการที่มีผลเสียน้อยกว่าบุหรี่ของ  E – Cigarettes ทำให้ประชากรวัยรุ่นตัดสินใจลองใช้ได้ง่ายขึ้นและนำไปสู่การใช้สารเสพติดอื่นในอนาคต

อาการของมะเร็งปอด

ความน่ากลัวของโรคมะเร็งปอดคือในระยะที่ 1 และ 2 คนไข้เกือบทั้งหมดยังไม่มีอาการ เมื่อไรที่คนไข้มีอาการโดยส่วนใหญ่ก็เป็นระยะลุกลามหรือระยะที่ 3 หรือ 4 แล้ว

โดยอาการโรคมะเร็งปอดที่พบบ่อย ได้แก่

• ไอเรื้อรังมากกว่า 2 สัปดาห์
• ไอมีเสมหะหรือเลือดปน
• หอบเหนื่อย หายใจลำบาก
• เสียงเปลี่ยน เสียงแหบ
• เจ็บบริเวณหลังและหน้าอก
• อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
• น้ำหนักลดแบบไม่มีสาเหตุ

ระยะของโรคมะเร็งปอด

ระยะของโรคมะเร็งปอดแบ่งตามตำแหน่งเซลล์มะเร็งและการแพร่กระจายออกเป็น 4 ระยะ ได้แก่

• ระยะที่ 1 มะเร็งปอดระยะแรก พบเฉพาะที่บริเวณเนื้อปอด ขนาดไม่ถึง 4 เซนติเมตรและไม่มีการลุกลามไปยังอวัยวะอื่นใด มักไม่แสดงอาการผิดปกติ
• ระยะที่ 2 มะเร็งปอดระยะนี้มีขนาดใหญ่กว่า 4 เซนติเมตร หรือแพร่กระจายเข้าไปบริเวณต่อมน้ำเหลืองในเนื้อปอดแต่ยังไม่ผ่านขั้วปอด
• ระยะที่ 3 มะเร็งปอดระยะ 3 เป็นมะเร็งปอดระยะลุกลามไปอวัยวะอื่น ๆ ในช่องอก หรือมีการแพร่กระจายผ่านต่อมน้ำเหลืองขั้วปอดไปยังต่อมน้ำเหลืองกลางหน้าอก
• ระยะที่ 4 มะเร็งปอดระยะ 4 อาการมะเร็งปอดระยะสุดท้ายจะมีความรุนแรง แพร่กระจายไปอวัยวะต่าง ๆ ทั่วร่างกาย เช่น ช่องอก ช่องหัวใจ ตับ กระดูก สมอง เป็นต้น

ตรวจมะเร็งปอด

• มีการศึกษามากมายในอดีตเกี่ยวกับการ “คัดกรองมะเร็งปอด” โดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้เสมหะหาเซลล์มะเร็ง (Sputum Cytology) และเอกซเรย์ปอด (Chest X-Ray) แต่จากการศึกษาเหล่านั้นไม่สามารถแสดงถึงการช่วยให้ผู้ป่วยมะเร็งปอดมีชีวิตที่ยืนยาวขึ้นได้จากการคัดกรองด้วยวิธีดังกล่าว เนื่องจากเอกซเรย์ปอดนั้นไม่สามารถค้นพบมะเร็งปอดในระยะเริ่มต้นที่เป็นแค่ฝ้าในปอด (Subsolid Nodule / Ground Glass Nodule) เพราะความละเอียดไม่เพียงพอ ดังนั้นถึงแม้ว่าตรวจเอกซเรย์ปอดแล้วไม่เจอจุดในปอด (Lung Nodule) แพทย์จึงไม่สามารถยืนยันชัดเจนได้ว่า ไม่มีมะเร็งปอด ในทางกลับกันอาจทำให้ผู้รับการตรวจเข้าใจผิดไปว่าตนเองไม่มีโรคมะเร็งปอด ซึ่งก่อให้เกิดผลเสียในภายหลังได้
• มีการศึกษาในปี 2011 มีการตีพิมพ์ผลงานของ National Lung Screening Trial1 (NLST) ของประเทศสหรัฐอเมริกาที่คัดกรองใน “ประชากรที่มีความเสี่ยงสูง (High Risk Group)” แสดงให้เห็นว่า การใช้เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ปอดโดยใช้รังสีต่ำ (Low Dose CT Chest) เป็นตัวคัดกรอง เมื่อเทียบกับเอกซเรย์ปอด (Chest X-Ray) โดยทำการตรวจปีละครั้ง ผลคือลดการเสียชีวิตของผู้ป่วยได้อย่างชัดเจนถึง 20% เนื่องจากผลการศึกษามีนัยสำคัญทางสถิติมาก
• ปัจจุบันสมาคมแพทย์ทั่วโลก เช่น NCCN (National Comprehensive Cancer Network)  ASCO (American Society of Clinical Oncology) และ ACCP  (American College of Chest Physicians) ได้แนะนำให้ตรวจคัดกรองมะเร็งปอดในประชากรที่มีความเสี่ยงสูง ด้วยเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ปอดโดยใช้รังสีต่ำ (Low Dose CT Chest)

มะเร็งปอดรักษายังไง

วิธีรักษามะเร็งปอดมี 3 วิธี ได้แก่

1. ผ่าตัดมะเร็งปอด ใช้ในการรักษามะเร็งปอดระยะที่ 1 และ มะเร็งปอดระยะที่ 2 เป็นหลัก ส่วนในมะเร็งปอดระยะที่ 3 และมะเร็งปอดระยะที่ 4 อาจเป็นการรักษาร่วมกับเคมีบำบัด ภูมิคุ้มกันบำบัด หรือฉายแสง ขึ้นอยู่กับการพิจารณาของแพทย์เฉพาะทางมะเร็งเป็นสำคัญ
2. การใช้ยา แบ่งเป็นเคมีบำบัด ยามุ่งเป้า และยาภูมิคุ้มกันบำบัด มักใช้ในการรักษามะเร็งปอดระยะที่ 2 ถึงมะเร็งปอดระยะที่ 4 เป็นหลัก ส่วนในมะเร็งปอดระยะที่ 1 แพทย์เฉพาะทางมะเร็งจะพิจารณาเป็นกรณีไป
3. ฉายแสง แพทย์เฉพาะทางมะเร็งอาจพิจารณาใช้ในการรักษามะเร็งปอดระยะที่ 3 ขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วย

ป้องกันมะเร็งปอด

โรคมะเร็งปอดวิธีป้องกันที่ควรปฏิบัติ ได้แก่

• งดสูบบุหรี่ เลี่ยงอยู่ใกล้ผู้ที่สูบบุหรี่
• อย่าอยู่ในที่ที่มีมลพิษทางอากาศสูง
• รับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ
• ออกกำลังสม่ำเสมอ
• ตรวจสุขภาพประจำปี
• สังเกตความผิดปกติ หากมีอาการพบแพทย์ทันที

โรงพยาบาลที่ชำนาญการรักษามะเร็งปอดที่ไหนดี

ศูนย์มะเร็งเฉพาะโรค โรงพยาบาลมะเร็งกรุงเทพ วัฒโนสถ พร้อมด้วยแพทย์เฉพาะทางมะเร็งที่มีความชำนาญและมากด้วยประสบการณ์ เครื่องมือและเทคโนโลยีทันสมัย พร้อมให้การตรวจคัดกรองมะเร็งปอดและหมอรักษามะเร็งปอดจะเลือกวิธีการรักษามะเร็งปอดที่เหมาะกับระยะของโรคในแต่ละบุคคล ดูแลยารักษามะเร็งปอดที่เหมาะสม ตลอดจนมีทีมสหสาขาคอยดูแลให้คำแนะนำอย่างใกล้ชิด เพื่อให้กลับไปมีคุณภาพชีวิตที่ดีอีกครั้ง

แพทย์ที่ชำนาญการรักษามะเร็งปอด

นพ.ผดุงเกียรติ ตั้งพิรุฬห์ธรรม ศัลยแพทย์ทรวงอก ชำนาญการผ่าตัดโรคปอดและโรคในช่องอก โรงพยาบาลมะเร็งกรุงเทพ วัฒโนสถ

สามารถคลิกที่นี่เพื่อทำนัดหมายได้ด้วยตนเอง

แพ็กเกจตรวจคัดกรองโรคมะเร็ง

แพ็กเกจตรวจคัดกรองโรคมะเร็ง ราคาเริ่มต้นที่ 6,500 บาท

ดูราคาแพ็กเกจตรวจคัดกรองโรคมะเร็งคลิกที่นี่

สอบถามเพิ่มเติมที่

ศูนย์มะเร็งเฉพาะโรค โรงพยาบาลมะเร็งกรุงเทพ วัฒโนสถ

โทร. 0 2755 1188 (สายด่วนมะเร็ง 8:00 น. – 20:00 น.)
หรือ โทร. 0 2310 3000
หรือ โทร. 1719